SKRZYDŁA Z SZACHOWNICĄ - wystawa

Historia polskiego lotnictwa sięga roku 1918, ale pierwsze próby jego formowania rozpoczęły się nieco wcześniej. Początkowo polskie formacje powstawały na terenach zagranicznych, a Polacy, którzy tam służyli, stanowili trzon powstałego później lotnictwa polskiego. Wyniszczonej wojną Polski nie było stać wtedy na jakąkolwiek produkcję sprzętu lotniczego na szerszą skalę. Ten, który używano w budujących się polskich formacjach pochodził z arsenału obcych państw, w których to formacje dopiero powstawały. Były to także zdobycze z terenów wyzwolonych i zakupy realizowane poza granicami kraju. Warto podkreślić, że wiele z nich zdobyto właśnie w Polsce, m.in. na lotniskach w Warszawie, Poznaniu-Ławicy, Krakowie czy Lwowie. Były to głównie samoloty wycofane z jednostek bojowych, mocno wysłużone, wymagające remontów. Tak więc lotnictwo polskie używało sprzęt produkcji niemieckiej, austriackiej, francuskiej, rosyjskiej i angielskiej. Polacy dodatkowo  używali „składaków” montowanych z podzespołów pochodzących z różnych typów samolotów lub z dostarczonych wraków.

Początki lotnictwa polskiego nieodłącznie wiążą się z lotnictwem wojskowym. Pierwszy bojowy lot polskiego samolotu odbył się 5 listopada 1918 roku. Równocześnie utworzono wtedy Dowództwo Wojsk Lotniczych - pierwszą organizację lotnictwa wojskowego. Nieodłączne w tej sytuacji było powstanie bazy szkoleniowej. Pierwszy taki ośrodek wybudowano w Ławicy koło Poznania, gdzie zorganizowano Wyższą Szkołę Lotniczą, szkolącą pilotów wojskowych.
            W 1933 roku eskadry myśliwskie otrzymały nowy sprzęt w postaci samolotów polskiej konstrukcji P.7, a w roku 1935 rozpoczęto przezbrajanie eskadr na nowszą wersję P.11, które już po czterech latach były już przestarzałe w porównaniu z konstrukcjami zagranicznymi.
            W związku z szerzącymi się pogłoskami o możliwości wybuchu kolejnej wojny, Sztab Lotnictwa przy Sztabie Głównym przystąpił w marcu 1939 roku do przetwarzania sił lotniczych z organizacji pokojowej na wojenną. Jednak na początku II wojny światowej lotnictwo polskie dysponowało zaledwie 400 samolotami w dużej mierze przestarzałymi technicznie. We wrześniu 1939 roku Polacy zestrzelili ponad 200 samolotów niemieckich.
             W roku 1940 rozpoczęto formowanie siedmiu dywizjonów polskich we Francji, a po francuskiej klęsce polscy lotnicy przedostali się do Wielkiej Brytanii. Tu przeszli intensywne szkolenia i brali udział w walkach. Lotnictwo Polskie uczestniczyło w działaniach bojowych RAF od sierpnia 1940 do maja 1945 roku, wykonując zadania we wszystkich ważniejszych operacjach na froncie zachodnim. Szczególnie wsławił się w walkach Dywizjon 303 im. T. Kościuszki, walczący dzielnie w bitwie o Anglię w 1940 r. Polscy lotnicy walczyli również na froncie wschodnim.
              Po II wojnie światowej, w latach 1945-1947, w polskim lotnictwie rozpoczęły się zmiany, które polegały na rozformowaniu pułków, dywizji oraz korpusów, a w zamian tworzeniu pułków różnych rodzajów lotnictwa. Lata późniejsze to czas modernizacji sprzętu. W marcu 1947 roku została podpisana umowa z ZSRR o dostawie sprzętu lotniczego. To wtedy rozpoczęto budowy fabryk lotniczych i modernizowano ich wyposażenie. W 1952 roku przemysł lotniczy w Polsce był na tyle rozwinięty, ze można było już podjąć seryjną produkcją samolotów odrzutowych na licencji radzieckiej.
           W 1962 roku Wojska Obrony Powietrznej Kraju uzyskały rangę samodzielnego rodzaju sił zbrojnych, a sześć lat później utworzono jednolite Wojska Lotnicze, jako samodzielny rodzaj sił zbrojnych. W latach 70-tych następowały dalsze udoskonalenia techniczne i organizacyjne jednostek, zmodernizowano i unowocześniono sieć lotnisk, udoskonalono systemy zabezpieczenia lotów. Lotnictwo Wojskowe każdego roku uczestniczyło wielokrotnie w ćwiczeniach.

            Kolejne lata przynosiły ze sobą coraz lepsze technologicznie rozwiązania. W 1951 roku zbudowano pierwsze typy samolotów z napędem odrzutowym Jak-23 i MiG-15, a dwa lata później polskie lotnictwo bombowe otrzymało Iły-28 i pierwsze śmigłowce Mi-1.
           14 października 1954 roku nastąpiło połączenie oddzielnych Wojsk Lotniczych oraz Wojska Obrony Przeciwlotniczej w Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (WLiOPL OK). W drugiej połowie lat 50 - tych utworzono korpusy OPL OK, w skład których weszły jednostki lotnictwa myśliwskiego, artylerii przeciwlotniczej oraz radiotechniczne. Wyodrębniono wówczas Dowództwo Lotnictwa Operacyjnego (1957 r.) i Dowództwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (1959 r.).
            Rok 1962 przyniósł kolejne zmiany. W miejsce Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju utworzono Wojska Obrony Powietrznej Kraju, Lotnictwo Operacyjne oraz Inspektorat Lotnictwa, a w roku 1967 Lotnictwo Operacyjne, natomiast Inspektorat Lotnictwa połączono w samodzielny rodzaj sił zbrojnych tj. Wojska Lotnicze.

W latach 60-tych wprowadzono MiGi-19, MiGi-21 i Su-7, a także nowe wersje śmigłowców i pomocniczy sprzęt techniczny.

Przezbrojenie lotnictwa wojskowego w Polsce nastąpiło w latach 80-tych. Zakupiono wówczas samoloty trzeciej generacji: MiG-23, Su-22 i MiG-29 oraz śmigłowce Mi-24. Koniec lat osiemdziesiątych zapoczątkował trwający do dziś, proces zmian strukturalnych w systemie obrony powietrznej. W roku 1990 połączono Wojska Lotnicze oraz Wojska Obrony Powietrznej Kraju. Powstały wtedy Wojska Lotnicze Obrony Powietrznej, które 1 lipca 2004 roku przemianowano na Siły Powietrzne. W roku 2006 Polskie Siły Powietrzne wprowadziły pierwsze samoloty nowej generacji: Lockheed Martin F-16C Block 52+, a w 2013 zmodernizowano także i unowocześniono MiG-29.

 

„SKRZYDŁA Z SZACHOWNICĄ” to oryginalna w swojej formie i przesłaniu ekspozycja, która obejmuje różnorodne treści i eksponaty dla podkreślenia  znaczącego Jubileuszu Lotnictwa Polskiego. Najliczniej reprezentowane są sylwetki samolotów w formie kartonowych, plastikowych i metalowych makiet, od tych wiekowych po współczesne, wykonane w ramach działalności Radomskiego Klubu Modelarsko – Historycznego „Sokół”. Powstał on w 2007 roku. W swoich szeregach skupia 12 – osobową grupę entuzjastów modelarstwa. Prezesem honorowym klubu jest Leszek Kiełbiowski, zaś najbardziej aktywnymi członkami jego syn - Piotr Kiełbiowski oraz Paweł Suchorski. Razem zajmują się organizacją wystaw modelarskich i uczestniczą w ogólnopolskich konkursach modelarskich.

Leszek Kiełbiowski zaczynał w latach 50-tych od konstruowania modeli drewnianych  w modelarni Domu Harcerza przy ulicy Sienkiewicza w Radomiu. Późnej, na skutek różnych okoliczności, miał wieloletnią przerwę w swojej pozazawodowej działalności konstruktora. Aktualnie jego znakiem rozpoznawczym są modele wykonywane z metalu. Ciekawostką jest fakt, że skonstruowany przez niego model samochodu powstańczego „Kubuś” znajduje się obecnie  w Sali Tradycji  Muzeum Powstania Warszawskiego. W tej chwili pracuje nad modelem polskiego czołgu 7 TP. Jest to konstrukcja z połowy lat 30-tych ubiegłego wieku.

Piotr Kiełbiowski skleja modele od III klasy szkoły podstawowej do dzisiaj.  Jego pierwszym był model bombowca PZL 37 „Łoś”. W kręgu jego zainteresowań, oprócz samolotów pozostają też figurki żołnierzy. Interesuje się historią Wojska Polskiego. Jest członkiem grupy rekonstrukcyjnej Policji Państwowej II RP i z wielką pasją kolekcjonuje od lat repliki broni palnej, broń białą, nakrycia głowy związane z wojskiem polskim i inne tematyczne elementy.

To dzięki  Piotrowi Kiełbiowskiemu wystawa modeli została wzbogacona o te cenne i unikatowe zbiory oraz mundury.

Paweł Suchorski  swoją przygodę z modelarstwem zaczął podobnie jak poprzednik

- w III klasie szkoły podstawowej. Pierwszym, był kartonowy model czołgu „RUDY”.

Swoje zainteresowania kontynuuje do dzisiaj. Zajmuje się sklejaniem plastikowych i kartonowych modeli samolotów, czołgów oraz budowli. Aktualnie buduje model zamku Królewskiego w Warszawie. Ciekawostką jest fakt, że jest także współautorem makiety tego zamku, bowiem od wielu lat współpracuje z jednym z wydawnictw modelarskich w Polsce. Jest autorem artykułów o modelach i recenzentem modelarskich wystaw konkursowych.

Wszystkie modele wykonane są a standardach światowych jeśli chodzi o wielkość, połowa z nich konstruowana jest zwyczajowo w skali 1:72 i w takiej możemy oglądać prezentowane w Galerii „Resursa” eksponaty.

            Na wystawie obejrzeć można także wyposażenie współczesnego lotnictwa wojskowego, hełmy lotnicze, części samolotów, spadochron ratunkowy i dwa kompletne kombinezony lotnicze zaprezentowane na manekinach: kombinezon pilota wojskowego (samolot MIG 21, MIG 23) czyli do lotów wysokościowych z lat 70. i 80. i kombinezon kompensacyjny, współczesny samolotu MIG 29. To wszystko dzięki uprzejmości Pawła Dunina – Brysia – dyrektora Muzeum Oręża Polskiego im. I-ej Brygady Pancernej im Bohaterów Westerplatte w Studziankach Pancernych, komendanta Ośrodka Szkolenia Wojskowego „Orli Szaniec” w Studziankach Pancernych i prezesa Fundacji Obrońców Ojczyzny „Pancerze i skrzydła”. Paweł Dunin Bryś jest pilotem NATO i skoczkiem spadochronowym.

Całość wystawy uzupełniają informacje dotyczące historii lotnictwa, publikacje książkowe  oraz fotografie archiwalne i współczesne.

            Wszystkich chętnych serdecznie zapraszamy do zwiedzania.

                                                                        

                                                                           Elżbieta Raczkowska

                                                                            /kurator wystawy/