To tytuł wystawy, której otwarcie miało miejsce w ostatni piątek, tj. 24 maja br. o godz. 18.00, podczas V Radomskiego Festiwalu Filozofii „Okna” im. prof. Leszka Kołakowskiego. Festiwalowym spotkaniom zwyczajowo towarzyszą ekspozycje plastyczne, nawiązujące do corocznych myśli przewodnich.
Obecna V edycja rozpoczęła się debatą, której temat zaczerpnięty został z tytułu książki prof. Leszka Kołakowskiego - ”Jeśli Boga nie ma”. Na tę okoliczność Muzeum Sztuki Współczesnej, Odział Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu przygotowało w Resursie niewielką wystawę malarstwa, rysunku i grafiki, ukazującą postawy wobec religii i Boga, pięciu współczesnych artystów polskich.
Składamy serdeczne podziękowania radomskiemu muzeum za wybór i wypożyczenie eksponatów. Dla głębszego zrozumienia tematu wystawy dołączamy tekst Mieczysława Szewczuka. Wystawa czynna będzie do 11 czerwca br.
Komentarz przewodnika oprowadzającego po wystawie
Człowiek wobec Boga.
Malarstwo, rysunek i grafika z kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu.
Są na tej wystawie trzy znakomite obrazy o tematyce religijnej autorstwa Eugeniusza Muchy (1927-2012): „Pocałunek Judasza”, „Ukrzyżowanie” oraz „Pieta”. To właśnie te obrazy pozwoliły nam zatytułować wystawę „Człowiek wobec Boga”. Zmarły 30 grudnia malarz należy do najważniejszych w polskiej sztuce XX w. twórców sztuki sakralnej. Jest autorem polichromii w wielu kościołach Podkarpacia, ale też w kościele akademickim Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Malował także obrazy sztalugowe, nie przeznaczone do wnętrz kościelnych. W tych obrazach prowadził swoją osobistą rozmowę z Bogiem. Odważnie zrywając z tradycyjną ikonografią chrześcijańską. Rozmowa człowieka z Bogiem jest najważniejszym tematem jego sztuki. Taką właśnie sytuację przedstawia „Ukrzyżowanie” – ukazuje obok siebie ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa i św. Piotra. Przestrzeń między nimi wypełnia piękna, intensywna, żarząca się czerwień, kolor krwi.
Wyrazem wiary jest też „Chleb życia” Ewy Kierskiej (ur. 1923) – przedstawienie metaforyczne utożsamiające chleb i krzyż.
Jest w kolekcji Muzeum i miał być na tej wystawie obraz Jacka Sempolińskiego (1927-2012), zatytułowany „Eli, Eli, lamma sabachthani”. Autor cytuje tu słowa skargi Jezusa umierającego na krzyżu – najmocniejsze słowa skargi człowieka wobec Boga. Ludzkiej rozpaczy. Ten obraz – z dramatycznie podziurawionym przez artystę płótnem – byłby na tej wystawie zaskoczeniem, dla wielu szokiem.
By przedstawić cierpienie, obrazy śmierci, to, czego byli świadkami, co przeżyli, przywołują często artyści motyw krzyża. Powstają metaforyczne przedstawienia tragizmu jednostkowych i zbiorowych doświadczeń. Leszek Sobocki (ur. 1934) w cyklu linorytów „Biografia” z lat 70. zanotował swoje wspomnienia z dzieciństwa w czasie okupacji. W latach 80., w okresie stanu wojennego, powstało w Polsce wiele dzieł z motywem krzyża. Pokazywane były na wystawach Ruchu Kultury Niezależnej, organizowanych najczęściej w kościołach. Jednym z ważnych uczestników tych wystaw był Maciej Bieniasz (ur. 1938), zaangażowany zarówno w sprawy Kościoła, jak i Solidarność.
W tych wystawach uczestniczyli też inni twórcy pokazywanych tu dzieł: Mucha, Sempoliński, Sobocki. Z 1985 r. pochodzi obraz Łukasza Korolkiewicza (ur. 1948), pt. „Europa środka”. Namalowane na podstawie fotografii podwórko starej kamienicy, z kapliczką przy ścianie i rozrzuconymi śmieciami wokół pojemników – jest metaforycznym obrazem naszej polskiej rzeczywistości.
Pokazujemy tu tylko mały fragment naszej kolekcji sztuki o tematyce religijnej. W Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu udało się zgromadzić duży zespół dzieł, które przywołują sferę sacrum, wzory ikonografii chrześcijańskiej, mówią o miejscu religii w naszym życiu. Są także dzieła dwóch innych, ważnych artystów (poza obrazami Eugeniusza Muchy), których malarstwo możemy odczytywać jako wyznanie wiary. Mamy piękną kolekcję obrazów Jerzego Nowosielskiego o tematyce „świeckiej” (pokazywaliśmy już w tym wnętrzu jego obrazy i rysunki z okazji jednego z Festiwali), ale nie mamy ikon. Jest duża kolekcja prac o tematyce sakralnej ks. Władysława Paciaka, ale nie ma tu ich na wystawie. Planujemy na wrzesień w Muzeum im. Jacka Malczewskiego wielką wystawę jego malarstwa– z okazji 110. rocznicy urodzin i 30. rocznicy śmierci artysty.
Mieczysław Szewczuk
